ಶಂಭುಲಿಂಗೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯ - ಕುಂದಗೋಳ

೨೦-೦೧-೨೦೦೯.

ಕುಂದಗೋಳದ ಶಂಭುಲಿಂಗೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯ ಎಲೆಮರೆಯ ಕಾಯಿಯಂತೆ. ಪ್ರವಾಸಿಗರು ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲಿಗೆ ಬರುವುದಿಲ್ಲ. ಬಸ್ಸು ನಿಲ್ದಾಣದಿಂದ ಹತ್ತು ನಿಮಿಷಕ್ಕೂ ಕಡಿಮೆ ನಡೆದರೆ ದೇವಾಲಯದ ಆವರಣದಲ್ಲಿರಬಹುದು. ಈ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಆಧುನೀಕರಣಗೊಳಿಸುವ ನೆಪದಲ್ಲಿ ಅಂದಗೆಡಿಸಲಾಗಿದೆ ಎನ್ನಬಹುದು. ಈ ಏಕಕೂಟ ದೇವಾಲಯದ ಗೋಪುರವನ್ನು ನೂತನವಾಗಿ ರಚಿಸಲಾಗಿದೆ. ಮುಖಮಂಟಪದ ಮೇಲೂ ಅರ್ಧಗೋಡೆ ತರಹದ ರಚನೆಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಮುಖಮಂಟಪದ ಛಾವಣಿಯ ಕಲ್ಲಿನ ಹೊರಚಾಚುಗಳಿಗೆ ಈಗ ಕಂಬಗಳನ್ನು ಆಧಾರದಂತೆ ಇಟ್ಟು ಚಂದಗಾಣಿಸಲು ಹೋಗಿ ಅಸಹ್ಯಗೊಳಿಸಿಬಿಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ.


ಮುಖಮಂಟಪ, ನವರಂಗ ಮತ್ತು ಗರ್ಭಗುಡಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಈ ದೇವಾಲಯದ ’ಹೈ ಲೈಟ್’ ಎಂದರೆ ಮುಖಮಂಟಪದಲ್ಲಿರುವ ಕಂಬಗಳು. ಈ ಕಂಬಗಳು ಬಹಳ ನಯವಾದ ಮೇಲ್ಮೈಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು ಬೆರಗುಗೊಳಿಸುವಂತಹ ಹೊಳಪನ್ನು ಇನ್ನೂ ಕಾಪಾಡಿಕೊಂಡಿವೆ. ಕೋಟೆಪುರದ ಕೈಟಭೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯದ ಕಂಬಗಳೂ ಇದೇ ರೀತಿಯ ಹೊಳಪನ್ನು ಕಾಪಾಡಿಕೊಂಡಿವೆ. ಪ್ರಾಚೀನ ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಇದೇ ತರಹದ ಕಂಬಗಳು ಮಾಮೂಲು. ಆದರೆ ಈ ತರಹದ ಹೊಳಪು... ಬಹಳ ಬಹಳ ಅಪರೂಪ. ಒಂದೆರಡು ಭಗ್ನಗೊಂಡಿರುವ ಕಂಬಗಳನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಉಳಿದೆಲ್ಲಾ ಕಂಬಗಳು ಅದ್ಭುತವಾದ ಹೊಳಪನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದವು.


ಮುಖಮಂಟಪದಲ್ಲಿ ಲೆಕ್ಕದ ಪ್ರಕಾರ ೬೦ ಕಂಬಗಳಿರಬೇಕಿತ್ತು. ಆದರೆ ೫೨ ಮಾತ್ರ ಇವೆ. ನವರಂಗದ ದ್ವಾರದ ಹೊರಗೆ ಆಸೀನನಾಗಿರುವ ನಂದಿಯ ಇಕ್ಕೆಲಗಳಲ್ಲಿ ೪ ಕೋಣೆಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ಕೋಣೆಗಳನ್ನು ಆಚೀಚೆ ಇರುವ ೮ ಕಂಬಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ರಚಿಸಲಾಗಿದೆ ಎಂಬುದು ಖೇದಕರ.


ನವರಂಗ ಮತ್ತು ಗರ್ಭಗುಡಿಯ ನೆಲಕ್ಕೆ ಮಾರ್ಬಲ್ ಹಾಸಲಾಗಿದೆ. ಗರ್ಭಗುಡಿಯ ಗೋಡೆಗೂ ಅರ್ಧದಷ್ಟು ಎತ್ತರದವರೆಗೆ ಮಾರ್ಬಲ್ ಹಾಕಲಾಗಿದೆ. ಗರ್ಭಗುಡಿಯ ದ್ವಾರ ೬ ತೋಳಿನದ್ದಾಗಿದ್ದು ಇಕ್ಕೆಲಗಳಲ್ಲಿ ಕವಾಟಗಳಿವೆ. ಒಂದು ಕವಾಟದಲ್ಲಿ ಗಣೇಶನ ಆಕರ್ಷಕ ಮೂರ್ತಿಯಿದ್ದರೆ ಇನ್ನೊಂದರಲ್ಲಿ ಪಾರ್ವತಿಯ ಮೂರ್ತಿಯಿದೆ. ನವರಂಗದ ದ್ವಾರದ ಬಳಿಯೇ ಆಸೀನನಾಗಿರುವ ನಂದಿಯ ಕರಿಕಲ್ಲಿನ ಮೂರ್ತಿ ಕೂಡಾ ನಯವಾಗಿದ್ದು ಬಹಳ ಚೆನ್ನಾಗಿದೆ.


ಚಾಲುಕ್ಯ ಕಾಲದ ನಿರ್ಮಾಣವೋ ಅಥವಾ ಹೊಯ್ಸಳ ಕಾಲದ ನಿರ್ಮಾಣವೋ ಎಂದು ತಿಳಿಯಲಿಲ್ಲ. ಮುಖಮಂಟಪದ ಸುತ್ತಲೂ ಹೊರಗೋಡೆಯಲ್ಲಿ ಉತ್ತಮ ಸಣ್ಣ ಸಣ್ಣ ಅಸಂಖ್ಯಾತ ಕೆತ್ತನೆಗಳಿವೆ. ಇಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಕಡೆ ಹೊಯ್ಸಳ ಸಿಂಹವೇ ರಾರಾಜಿಸುತ್ತಿದೆ. ಆದರೆ ಮುಖಮಂಟಪದ ಒಳಭಾಗದ ಛಾವಣಿಯಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲೆಡೆ ಕಲ್ಯಾಣಿ ಚಾಲುಕ್ಯ ಸಂಕೇತವಾಗಿರುವ ತಾವರೆಗಳ ಕೆತ್ತನೆಯಿವೆ. ಚಾಲುಕ್ಯರು ನಿರ್ಮಿಸಿ ಹೊಯ್ಸಳರು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದ ದೇವಾಲಯವಿರಬಹುದು.